3 điểm nhấn năm 2023
Trả lời câu hỏi năm 2023, “kinh tế nước ta có thực sự phục hồi hay không”, TS. Cấn Văn Lực khẳng định là “có phục hồi” và điểm nhấn đầu tiên là, thực tế tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước, cả năm đạt 5,05% và cao hơn bình quân thế giới khoảng 2,9%, bình quân của ASEAN là 4,3%.
 |
| TS. Cấn Văn Lực phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: VGP/Nhật Bắc) |
Điểm nhấn thứ hai là, sản xuất công nghiệp phục hồi từ mức âm -8% đầu năm lên mức +3% cuối năm. Xuất khẩu dần phục hồi (từ mức âm -26% đầu năm lên mức âm -4,4% cuối năm). Đầu tư công đạt kỷ lục, tăng 21,2% so cùng kỳ, hết tháng 01/2024 có thể đạt 95% mức Thủ tướng giao; thu hút FDI mới tăng 32%, giải ngân FDI tăng 3,5%. Du lịch phục hồi khá tốt và nông nghiệp vượt khó ấn tượng.
Đặc biệt khối doanh nghiệp dù còn khó khăn nhưng cũng đang nỗ lực vượt qua và có tín hiệu phục hồi. Hết quý I/2023, lượng doanh nghiệp gia nhập thị trường còn ít hơn lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, nhưng đến hết năm đã gấp 1,3 lần.
Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, các cân đối lớn được bảo đảm. Có 4 dấu hiệu quan trọng: Lạm phát bình quân cả năm tăng 3,25% (lạm phát toàn cầu tăng 5,5%), lạm phát cơ bản tăng 4,16% (từ mức tăng trên 5% hồi đầu năm), chứng tỏ lạm phát của Việt Nam giảm bền vững.
Tỷ giá cơ bản ổn định (cả năm tăng 2,6%) trong khi nhiều đồng tiền còn mất giá khá nhiều và đang ổn định hơn; thị trường tài chính – tiền tệ của Việt Nam cơ bản ổn định, trong tầm kiểm soát trong bối cảnh một số ngân hàng lớn ở Mỹ và Thụy Sĩ bị phá sản hồi cuối quý I/2023.
Thâm hụt ngân sách, nợ công, nợ nước ngoài, nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ luôn nằm trong giới hạn cho phép và ở mức thấp so với các nước tương đồng. An ninh năng lượng, an ninh lương thực, chuỗi cung ứng được duy trì; thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản đang dần ổn định, dù còn nhiều khó khăn… Những yếu tố này cộng với triển vọng tăng trưởng kinh tế đã khiến Tổ chức Fitch nâng hạng tín nhiệm của Việt Nam gần đây lên BB+.
Điểm nhấn thứ ba là, công tác đối ngoại, ngoại giao kinh tế và hội nhập quốc tế đạt nhiều thành tựu quan trọng; vị thế và uy tín của Việt Nam tiếp tục được nâng cao với hàng loạt chuyến thăm cấp cao và nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với với Hoa Kỳ và Nhật Bản, nâng tầm và làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác với Trung Quốc cùng với việc hoàn thành tốt nhiều vai trò quan trọng tại Liên Hợp Quốc, ASEAN.
3 bài học kinh nghiệm năm 2023
Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nêu 3 bài học kinh nghiệm cụ thể.
Một là, phản ứng chính sách kịp thời, đặc biệt chính sách tiền tệ đảo chiều ngay từ cuối quý I/2023, chuyển từ chắc chắn sang linh hoạt, nới lỏng, thận trọng và chúng ta quyết định giảm lãi suất, cho phép cơ cấu lại nợ với doanh nghiệp và người dân. Chính sách tài khóa mở rộng có trọng tâm, trọng điểm và các cơ chế, chính sách hỗ trợ phục hồi sau COVID-19 vẫn tiếp tục được duy trì trong năm qua.
Hai là, quan tâm và thực hiện các quy hoạch. Vừa qua, nhiều đạo luật quan trọng và nhiều chính sách để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho lĩnh vực y tế, giáo dục, đất đai, xây dựng, bất động sản, vốn và du lịch được ban hành và triển khai quyết liệt.
Ba là, sự đồng lòng, đồng hành của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là từ chủ trương của Đảng, đến luật hóa, hành pháp, chấp pháp về cơ bản được triển khai tương đối đồng bộ, nhất là sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ, bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp thời gian qua.
Nhận định năm 2024
TS. Cấn Văn Lực đưa ra nhận định cho năm 2024, với thế giới và cả Việt Nam dự kiến còn đối mặt rất nhiều rủi ro, thách thức hơn là cơ hội, với 6 từ mà hiện nay nhà đầu tư đang đồng thuận là “Rủi ro, bất định, thận trọng”.
Tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2024 dự báo tăng khoảng 2,4-2,9% (giảm nhẹ từ mức khoảng 3% năm 2023); lạm phát toàn cầu tiếp tục giảm và lãi suất toàn cầu bắt đầu giảm, nhưng còn neo cao. Rủi ro tài chính, tiền tệ và nợ trên thế giới còn cao. Rủi ro an ninh năng lượng, an ninh lương thực, rủi ro chuỗi cung ứng còn hiện hữu…
TS. Cấn Văn Lực phân tích: “Những yếu tố này đều có tác động tiêu cực đến Việt Nam. Tuy nhiên, với đà phục hồi thời gian qua và nỗ lực, quyết tâm cao hơn, tôi cho rằng khả năng Việt Nam có thể tăng trưởng 6-6,5% và lạm phát tăng 3,5-4% là khả thi”.
5 kiến nghị cho năm 2024
TS. Cấn Văn Lực đưa ra 5 kiến nghị giải pháp cụ thể:
Một là, cần phát huy tốt hơn các động lực tăng trưởng truyền thống (xuất khẩu, đầu tư-nhất là đầu tư tư nhân (chỉ tăng 2,7% năm 2023 là mức rất thấp so với bình thường tăng khoảng 7-8%), kích cầu tiêu dùng khi mà tiêu dùng cuối cùng chỉ tăng 3,52% – thấp hơn nhiều so với mức tăng 6-7% trong điều kiện bình thường).
Đồng thời, quan tâm khai thác tốt hơn các động lực tăng trưởng mới (như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng, liên kết vùng, nhất là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của các trung tâm lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng – chiếm khoảng 32% GDP cả nước năm 2023, nhằm tăng tính lan tỏa kinh tế vùng…).
Hai là, tiếp tục duy trì các chính sách như năm 2023, theo hướng chính sách tài khóa mở rộng, có trọng tâm, trọng điểm, gắn với đẩy mạnh giải ngân đầu tư công; chính sách tiền tệ chủ động, nới lỏng thận trọng, linh hoạt; nâng cao hơn nữa hiệu quả trong điều hành, phối hợp chính sách kinh tế (đặc biệt giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, chính sách giá cả và các chính sách vĩ mô khác) nhằm kiểm soát lạm phát, bình ổn tỉ giá, lãi suất và thị trường tài chính – tiền tệ, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô. Đồng thời, quan tâm hơn đến rủi ro hệ thống (liên thông giữa ngân hàng – chứng khoán – bảo hiểm – bất động sản).
Ba là, kiên định ổn định kinh tế vĩ mô; quyết liệt đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, nhất là các doanh nghiệp, dự án yếu kém, các tổ chức tín dụng yếu kém, xử lý nợ xấu (trong bối cảnh nợ xấu gia tăng), góp phần huy động và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn, giảm mạnh chi phí vận hành.
Bốn là, tăng cường hoàn thiện và thực thi thể chế, trong đó sớm ban hành và hướng dẫn thực hiện các luật quan trọng như Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023, Luật Đất đai sửa đổi, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi… góp phần tạo điều kiện cho các thị trường đất đai, bất động sản, tài chính-ngân hàng phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững và bao trùm.
Đồng thời, chú trọng hoàn thiện thể chế, khung pháp lý (gồm cả cơ chế Sandbox) cho phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng, thị trường tín chỉ carbon, năng lượng hydrogen…
Năm là, cải thiện chất lượng tăng trưởng, trong đó tập trung nâng cao năng suất lao động (xem xét thành lập Ủy ban năng suất quốc gia), tăng khả năng đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) trong tăng trưởng chung; đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế nhằm phân bổ, sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn như nêu trên; cùng với đó, chất lượng và hiệu quả đầu tư công cần được chú trọng; xây dựng chiến lược và giải pháp tăng tính độc lập, tự chủ, tự cường và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế.
“Cần luật hóa, cụ thể hóa cơ chế, chính sách bảo vệ cán bộ dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì cái chung, giảm tùy tiện và hình sự hóa quan hệ kinh tế, như thế mới bảo đảm mục tiêu kép: “phòng, chống tham nhũng và phát triển kinh tế – xã hội” song hành”, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh./.
