Bộ LĐTB&XH vừa có báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Thường trực Chính phủ và thành viên Chính phủ về dự án Luật BHXH (sửa đổi). Theo đó, Bộ LĐTB&XH đề xuất bổ sung phương án để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần.

Ảnh minh họa.

Phương án bảo lưu tăng thêm 5 quyền lợi

Theo Bộ LĐTB&XH, vấn đề BHXH một lần khá phức tạp, có ảnh hưởng lớn tới đời sống, kinh tế-xã hội. Tiếp thu ý kiến của Thường trực Chính phủ, trên cơ sở 3 phương án đã báo cáo, Bộ LĐTB&XH tổng hợp, xây dựng thành 2 phương án về rút BHXH một lần để báo cáo xin ý kiến Chính phủ.

Phương án 1 quy định quyền nhận BHXH một lần đối với 2 nhóm người lao động khác nhau.

Trong phương án 1, nhóm 1 là người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Về bản chất, quy định này kế thừa Nghị quyết số 93/2015/QH132 cho phép người lao động được lựa chọn giữa bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng hưu, hoặc nhận BHXH một lần nếu có nhu cầu. Nhưng sự khác biệt lần này là nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần thì sẽ được hưởng thêm 5 quyền lợi.

5 quyền lợi này gồm: Người lao động chỉ cần đóng BHXH đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu thì được hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng BHYT do ngân sách Nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng; hưởng BHYT do Quỹ BHXH đóng, thời gian hưởng BHYT tối đa bằng thời gian đóng BHXH của người lao động; trong thời gian nghỉ việc mà chưa có việc làm thì được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt.

Trường hợp người lao động đã lựa chọn nhận BHXH một lần thì không được nhận các quyền lợi bổ sung nêu trên.

Trong phương án 1, Bộ LĐTB&XH bổ sung nhóm 2 là người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/1/2025), nhóm đối tượng này không được nhận BHXH một lần trừ các trường hợp đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư, hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Bộ LĐTB&XH đánh giá, ưu điểm của phương án 1 sẽ dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần thời gian qua.

Theo dữ liệu thống kê giải quyết thời gian qua cho thấy gần 99% số người hưởng BHXH một lần theo trường hợp “sau một năm nghỉ việc”, khoảng 67% số người hưởng BHXH một lần có thời gian đóng dưới 5 năm.

Với phương án 1, trong những năm đầu số người hưởng BHXH một lần không giảm nhiều, nhưng giảm càng nhiều những năm sau. Từ năm thứ 5 trở đi sẽ giảm nhanh, có thể giảm quá nửa số người hưởng BHXH một lần so với giai đoạn vừa qua; tiến tới tiếp cận theo thông lệ quốc tế, chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần đối với trường hợp không đủ điều kiện/không có khả năng được hưởng lương hưu hàng tháng. Qua đó, giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già.

Trong ngắn hạn, phương án 1 không giúp duy trì, gia tăng đối tượng tham gia BHXH bằng phương án 2, nhưng trong dài hạn thì tối ưu hơn. Do quy định này không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia BHXH nên cơ bản sẽ ít khả năng gặp phải ứng của người lao động hơn.

Tuy nhiên, phương án này có nhược điểm là chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực, nên đối với hơn 17,5 triệu người lao động đang tham gia BHXH vẫn có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần.

Do vậy, số người hưởng BHXH một lần không giảm nhiều, đặc biệt trong những năm đầu sau khi Luật mới có hiệu lực. Đồng thời, tạo sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực trong việc hưởng BHXH một lần.

Phương án hài hòa lợi ích, tăng cơ hội cho người lao động

Phương án 2 Bộ LĐTB&XH đưa ra là: “Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện, và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH”.

Bộ LĐTB&XH vừa có báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Thường trực Chính phủ và thành viên Chính phủ về dự án Luật BHXH (sửa đổi). Theo đó, Bộ LĐTB&XH đề xuất bổ sung phương án để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần.

Phương án bảo lưu tăng thêm 5 quyền lợi

Theo Bộ LĐTB&XH, vấn đề BHXH một lần khá phức tạp, có ảnh hưởng lớn tới đời sống, kinh tế-xã hội. Tiếp thu ý kiến của Thường trực Chính phủ, trên cơ sở 3 phương án đã báo cáo, Bộ LĐTB&XH tổng hợp, xây dựng thành 2 phương án về rút BHXH một lần để báo cáo xin ý kiến Chính phủ.

Phương án 1 quy định quyền nhận BHXH một lần đối với 2 nhóm người lao động khác nhau.

Trong phương án 1, nhóm 1 là người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Về bản chất, quy định này kế thừa Nghị quyết số 93/2015/QH132 cho phép người lao động được lựa chọn giữa bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng hưu, hoặc nhận BHXH một lần nếu có nhu cầu. Nhưng sự khác biệt lần này là nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần thì sẽ được hưởng thêm 5 quyền lợi.

5 quyền lợi này gồm: Người lao động chỉ cần đóng BHXH đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu thì được hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng BHYT do ngân sách Nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng; hưởng BHYT do Quỹ BHXH đóng, thời gian hưởng BHYT tối đa bằng thời gian đóng BHXH của người lao động; trong thời gian nghỉ việc mà chưa có việc làm thì được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt.

Trường hợp người lao động đã lựa chọn nhận BHXH một lần thì không được nhận các quyền lợi bổ sung nêu trên.

Trong phương án 1, Bộ LĐTB&XH bổ sung nhóm 2 là người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/1/2025), nhóm đối tượng này không được nhận BHXH một lần trừ các trường hợp đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư, hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Bộ LĐTB&XH đánh giá, ưu điểm của phương án 1 sẽ dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần thời gian qua.

Theo dữ liệu thống kê giải quyết thời gian qua cho thấy gần 99% số người hưởng BHXH một lần theo trường hợp “sau một năm nghỉ việc”, khoảng 67% số người hưởng BHXH một lần có thời gian đóng dưới 5 năm.

Với phương án 1, trong những năm đầu số người hưởng BHXH một lần không giảm nhiều, nhưng giảm càng nhiều những năm sau. Từ năm thứ 5 trở đi sẽ giảm nhanh, có thể giảm quá nửa số người hưởng BHXH một lần so với giai đoạn vừa qua; tiến tới tiếp cận theo thông lệ quốc tế, chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần đối với trường hợp không đủ điều kiện/không có khả năng được hưởng lương hưu hàng tháng. Qua đó, giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già.

Trong ngắn hạn, phương án 1 không giúp duy trì, gia tăng đối tượng tham gia BHXH bằng phương án 2, nhưng trong dài hạn thì tối ưu hơn. Do quy định này không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia BHXH nên cơ bản sẽ ít khả năng gặp phải ứng của người lao động hơn.

Tuy nhiên, phương án này có nhược điểm là chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực, nên đối với hơn 17,5 triệu người lao động đang tham gia BHXH vẫn có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần.

Do vậy, số người hưởng BHXH một lần không giảm nhiều, đặc biệt trong những năm đầu sau khi Luật mới có hiệu lực. Đồng thời, tạo sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực trong việc hưởng BHXH một lần.

Phương án hài hòa lợi ích, tăng cơ hội cho người lao động

Phương án 2 Bộ LĐTB&XH đưa ra là: “Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện, và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH”.

HỮU MẠNH
Theo KDPT