Khẩu trang giấy có thể tạo ra thảm họa môi trường trong nhiều thập kỷ 01/09/2020

(KDTT) – Trong lúc dịch bệnh Covid-19 đang hoành hành, đeo khẩu trang hiện là một yêu cầu mang tính pháp lý ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nhưng ngay cả trước khi chúng trở thành một điều bắt buộc, khẩu trang đã là một trong những nguyên nhân gây ra rác thải trên đất liền và biển .

Vào tháng Hai vừa qua, một bãi biển ở Hồng Kông đã tìm thấy 70 chiếc khẩu trang theo 100 mét bờ biển, và 30 chiếc nữa xuất hiện một tuần sau đó. Ở Địa Trung Hải, người ta đã thấy những chiếc khẩu trang trôi nổi như sứa .

Mặc dù có hàng triệu người được yêu cầu sử dụng khẩu trang, nhưng vẫn có rất ít hướng dẫn về cách vứt bỏ hoặc tái chế chúng một cách an toàn. Và khi các quốc gia bắt đầu dỡ bỏ các hạn chế về giãn cách, hàng tỷ chiếc khẩu trang sẽ được dùng mỗi tháng trên toàn cầu. Nếu không có các biện pháp xử lý tốt hơn, một thảm họa môi trường đang hiện hữu.

Khẩu trang giấy không phải là vấn đề duy nhất, các sản phẩm bảo hộ cá nhân bằng nhựa khác như găng tay cũng đang bị loại bỏ với số lượng lớn. (Ảnh: TNW).

Phần lớn khẩu trang được sản xuất từ chất liệu nhựa dẻo lâu năm, nếu bỏ đi có thể tồn tại trong môi trường hàng chục năm đến hàng trăm năm. Điều này có nghĩa là chúng có thể có một số tác động đến môi trường và con người.

Ban đầu, khẩu trang bị bỏ đi có thể có nguy cơ lây lan dịch Covid-19 cho những người thu gom rác thải, người nhặt rác hoặc những người hay phải làm việc bên ngoài. Chúng ta biết rằng trong một số điều kiện nhất định, vi-rút có thể tồn tại trên khẩu trang trong 7 ngày.

Ở tầm trung và dài hạn, động vật và thực vật cũng bị ảnh hưởng. Thông qua khối lượng của nó, rác thải nhựa có thể làm ô nhiễm môi trường và phá vỡ hệ sinh thái. Một số loài động vật cũng không thể phân biệt được đâu là vật dụng bằng nhựa và đâu là con mồi của chúng, sau đó bị mắc nghẹn bởi các mảnh rác .

Ngay cả khi chúng không bị nghẹn, động vật vẫn có thể bị suy dinh dưỡng do nguyên liệu lấp đầy dạ dày nhưng không cung cấp chất dinh dưỡng. Các động vật nhỏ hơn cũng có thể vướng vào dây thun bên trong khẩu trang hoặc trong găng tay khi chúng bắt đầu tự đi kiếm mồi.

Nhựa phân hủy thành các mảnh nhỏ hơn theo thời gian, và rác thải ở trong môi trường càng lâu, nó sẽ càng phải phân hủy nhiều hơn. Đầu tiên, nhựa phân hủy thành vi nhựa và cuối cùng thành nhựa nano nhỏ hơn. Những hạt và sợi nhỏ này thường là những polyme tồn tại lâu dài có thể tích tụ trong chuỗi thức ăn. Chỉ cần một chiếc mặt nạ có thể tạo ra hàng triệu hạt, mỗi hạt có khả năng mang hóa chất và vi khuẩn lên chuỗi thức ăn và thậm chí có khả năng xâm nhập vào người.

Các bãi rác cũng có xu hướng khuyến khích việc xả rác nhiều hơn , khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.

Vào tháng 3, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng cần thêm 89 triệu khẩu trang dùng một lần trên toàn cầu mỗi tháng trong các cơ sở y tế để chống lại Covid-19. Ngoài ra, một báo cáo gần đây của Trung tâm đổi mới chất thải nhựa tại Đại học College London đã đưa ra nhu cầu nội địa hiện tại của Vương quốc Anh là 24,7 tỷ khẩu trang mỗi năm. Tuy nhiên, nhu cầu về khẩu trang nội địa ở Anh giảm đáng kể – khoảng 136 triệu một năm nếu chỉ sử dụng mặt nạ tái sử dụng.

Những chiếc khẩu trang bị bỏ đi có thể khiến sinh vật biển nhầm là con mồi. (Ảnh: TNW).

Nhưng ngay cả với khẩu trang có thể tái sử dụng, thiết kế của chúng và cách bạn chọn làm sạch chúng cũng tạo nên sự khác biệt. Nhóm nghiên cứu của Đại học College London đã kiểm tra việc sản xuất, sử dụng và thải bỏ các loại mặt nạ dùng một lần, có thể tái sử dụng với các bộ lọc dùng một lần, để tính toán tác động môi trường tổng thể của chúng. Họ nhận thấy khẩu trang có thể tái sử dụng giặt bằng máy không có bộ lọc có tác động thấp nhất trong hơn một năm.

Mặt nạ giặt tay làm tăng tác động đến môi trường vì trong khi giặt bằng máy chỉ sử dụng điện thì giặt thủ công sử dụng nhiều nước và chất tẩy rửa hơn cho mỗi khẩu trang. Các bộ lọc dùng một lần cũng làm tăng tác động đến môi trường vì các bộ lọc nhỏ thường được làm từ nhựa tương tự như khẩu trang dùng một lần, Một điều đáng ngạc nhiên, tài liệu nghiên cứu ước tính rằng khẩu trang tái sử dụng có bộc lọc dùng một lần được giặt tay có tác động đến môi trường cao nhất – thậm chí cao hơn so với việc sử dụng khẩu trang dùng một lần.

Với tất cả những điều này, chúng tôi khuyến cáo bạn nên thực hiện các bước sau để giảm tác động của việc đeo khẩu trang đến môi trường:

Sử dụng khẩu trang tái sử dụng mà không có bộ lọc dùng một lần. Giặt bằng máy thường xuyên theo hướng dẫn dành cho vải.
Hãy đem theo một chiếc dự phòng để nếu có vấn đề gì xảy ra với chiếc khẩu trang mà bạn đang đeo, bạn không cần sử dụng hoặc mua khẩu trang dùng một lần.
Nếu bạn cần sử dụng khẩu trang giấy, hãy mang nó về nhà (có thể để trong túi nếu bạn phải tháo ra) và để nó vào thùng rác. Nếu không thể, hãy đặt nó vào một thùng rác công cộn.
Đừng bỏ khẩu trang dùng một lần vào nơi tái chế. Chúng có thể vướng vào các thiết bị tái chế chuyên dụng và là mối nguy sinh học tiềm ẩn đối với công nhân chất thải.
Và dù bạn làm gì, cũng đừng xả rác bừa bãi!

MINH HẠ