Hồng Kông không còn là “bến cảng an toàn” cho các công ty công nghệ 12/07/2020

(KDTT) – Trong nhiều thập kỷ, những “gã khổng lồ” ở Thung lũng Silicon đã “đóng cửa” với Trung Quốc. Và hoạt động ở Hồng Kông, nhờ tình trạng “chính trị độc đáo” cũng như quyền tự do internet của thành phố được ví như “viên ngọc châu Á” này. Tuy nhiên, gần đây một luật mới cho phép chính quyền Hồng Kông kiểm soát nội dung trên internet, có thể đưa các công ty công nghệ vào một cuộc xung đột mới, bởi cơ chế kiểm duyệt được gọi là Great Firewall (Vạn lý tường lửa). Nguy cơ cao buộc họ rút hoàn toàn khỏi Hồng Kông.

Hồng Kông, nơi được cho là không còn tự do internet như trước kia. (Ảnh: Bloomberg)

Theo luật an ninh quốc gia có hiệu lực vào tuần trước, cảnh sát Hồng Kông có thể yêu cầu các nền tảng công nghệ và nhà cung cấp mạng trực tuyến hoạt động tại thành phố này, gỡ bỏ các nội dung được coi là “mối đe dọa đối với an ninh của Trung Quốc” hoặc hạn chế quyền truy cập vào dịch vụ của họ. Nếu các công ty không đáp ứng yêu cầu trên, đại diện của họ có thể phải đối mặt với mức tiền phạt khoảng 13.000 đô la thậm chí đến sáu tháng tù giam.

Luật an ninh Hồng Kông dẫn đến lo ngại đặc biệt đối với chi nhánh của các công ty toàn cầu tại thành phố này. Trước đó, Hồng Kông được lựa chọn do sự cởi mở về môi trường kinh doanh, giao thương với Trung Quốc đại lục và khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Mặc dù khoảng 7 triệu người Hồng Kông không phải là thị phần đáng kể của họ.”Đó không phải là một thị trường khổng lồ, nhưng quan trọng về mặt biểu tượng”, Adam Segal, Giám đốc chính sách kỹ thuật số và không gian mạng tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại (Hoa Kỳ), nói.

Doanh nghiệp công nghệ trước “thế gọng kìm”

Đáp lại luật an ninh Hồng Kông, các công ty đã có những động thái phản ứng. Trong tuần này, Facebook, Twitter, Google và Microsoft nằm trong số những “ông lớn” tuyên bố rằng, họ sẽ tạm thời ngừng tuân thủ các yêu cầu của chính phủ Trung Quốc về dữ liệu người dùng Hồng Kông của họ. Trong khi TikTok – thuộc sở hữu của công ty Trung Quốc ByteDance – quyết định để đóng hoàn toàn nền tảng của họ ở đó.

“Các công ty sẽ lo lắng về tác động tiêu cực của luật an ninh Hồng Kông đối với người dùng, các nhân viên và giám đốc điều hành của họ. Cũng như những lo ngại luật mới sẽ tạo điều kiện cho việc lạm dụng nhân quyền xảy ra.”, Raman Jit Singh Chima, Giám đốc chính sách công nghệ châu Á nói.

Giới dân chủ ở Hồng Kông biểu tình phản đối luật an ninh áp đặt với thành phố này. (Ảnh: Anthony Kwan)

Chima và các chuyên gia khác nói rằng, các công ty có thể sẽ chờ xem Trung Quốc sẽ tiến xa đến đâu trong việc kiểm duyệt thông tin trên internet tại Hồng Kông. Tuy nhiên, khả năng các công ty rút khỏi thành phố này khá cao.

“Họ có thể chờ đợi để xem chính phủ có đưa ra yêu cầu hay không, nhưng sau đó họ sẽ buộc phải quyết định, và có khả năng rời đi”, Segal nói.

Luật an ninh Hồng Kông có một điều khoản quy định rằng, sẽ áp dụng đối với các hành vi phạm tội từ bên ngoài Hồng Kông, kể cả “bởi một người không phải công dân hoặc tạm trú tại đây”. Điều này giúp cho Trung Quốc có thể hành động nhằm xử lý bất kỳ bài đăng nào bất lợi đối với Hồng Kông trên bất kỳ nền tảng nào và ở bất cứ nơi đâu.

Scott Kennedy, một chuyên gia về chính sách kinh tế của Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Hoa Kỳ), nói: “Tôi nghĩ rằng điều khoản trên làm giảm sự phát triển năng động chung đối với mọi người ở khắp nơi, không chỉ là các công ty công nghệ cao đặc biệt”.

Làm sao để Trung Quốc có thể thực thi các nguyên tắc của Luật an ninh trên các nền tảng công nghệ bên ngoài lãnh thổ của mình? Đó là một cái gì đó vượt quá sức của người Trung Quốc, và tôi nghĩ rằng họ sẽ tạo ra nhiều sự phản kháng hơn mà thôi”, Kennedy nói thêm.

Facebook, Twitter và Microsoft cho biết họ sẽ tiếp tục theo dõi việc thực thi luật pháp Hồng Kông và những tác động của nó đối với các doanh nghiệp của họ.

“Đội ngũ của chúng tôi đang xem xét luật để đánh giá ý nghĩa của nó, đặc biệt là một số điều khoản của luật là ‘mơ hồ’ và ‘không có định nghĩa rõ ràng’”, một phát ngôn viên của Twitter cho biết trong một tuyên bố.

Phát ngôn viên của Facebook cho biết công ty sẽ tiến hành “đánh giá thêm” về luật này, khi tham khảo ý kiến ​​các chuyên gia nhân quyền. “Chúng tôi tin rằng tự do ngôn luận là quyền cơ bản của con người và luật pháp sinh ra nhằm giúp quyền của mọi người được bảo vệ tốt hơn”, người phát ngôn nói thêm.

“Như chúng tôi đã làm với bất kỳ luật mới nào, chúng tôi đang xem xét luật mới này để hiểu ý nghĩa của nó”, một phát ngôn viên của Microsoft cho biết trong một tuyên bố.Phía Google đã không bình luận gì mặc dù có hoạt động và người dùng ở Hồng Kông.

Luật an ninh Hồng Kông cũng có thể có tác động mạnh đối với các công ty khác như Apple và Microsoft, vì họ có nhiều lợi ích hơn tại Trung Quốc đại lục. Steven Feldstein, một người không thường trú tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (văn phòng tại Bắc Kinh) cho hay. Cả hai công ty này đều có cơ sở sản xuất lớn cho các sản phẩm phần cứng của họ tại Trung Quốc, đây cũng là một trong những thị trường lớn nhất thế giới dành cho iPhone.

“Các công ty này, nhất là Apple, thực sự bị áp lực bởi vì họ còn nhiều thứ để mất, đặc biệt là với số lượng phần cứng của iPhone mà công ty sản xuất và bán ra tại Trung Quốc,” Feldstein nói. “Tôi không biết chính xác nơi họ sẽ rời đi… nhưng chúng ta có thể hình dung ra một kịch bản khó khăn mà họ cố gắng vượt qua.

“Apple đã từng “bị kẹp ở giữa” Trung Quốc và Hồng Kông trong quá khứ, gần đây nhất là vào tháng 10 năm ngoái khi họ phải gỡ bỏ một ứng dụng bản đồ khỏi App Store mà những người biểu tình ủng hộ dân chủ của Hồng Kông sử dụng để theo dõi các hoạt động chấn áp của cảnh sát.Apple chưa có bình luận gì về luật an ninh mới này, nhưng nói trong một tuyên bố với Bloomberg vào đầu tuần này rằng họ đang “đánh giá” tác động của nó.

Bến cảng an toàn

Tự do internet của Hồng Kông là sản phẩm của thỏa thuận năm 1997 giữa Trung Quốc và Anh, Hồng Kông được trao lại cho chính phủ Trung Quốc theo nguyên tắc “một quốc gia, hai hệ thống”.

Theo đó, Hồng Kông sẽ ” tự bảo vệ các quyền và tự do của công dân của mình” trong khoảng thời gian 50 năm. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã thắt chặt các quyền và tự do đó trong nhiều năm, và nhiều người lo ngại luật an ninh quốc gia là một bước tiến lớn khác theo hướng đó. Một số quốc gia bao gồm Mỹ, Anh và Úc đã chỉ trích luật mới này, và cảnh báo công dân của họ không đến Hồng Kông vì điều đó.

Trước đây, Hồng Kông từng là “Bến cảng an toàn” của các công ty công nghệ toàn cầu. (Ảnh: Techcrunch)

“Rõ ràng là chính phủ Trung Quốc không muốn kiểm soát Hồng Kông chỉ trên lĩnh vực an ninh mạng. Họ thực sự muốn kiểm soát Hồng Kông một cách toàn diện trên toàn thành phố”. Kennedy nói.

Bị cấm hoạt động ở Trung Quốc, nhưng điều này đã không ngăn được Facebook và Google cố gắng xâm nhập thị trường “khổng lồ” này, với những chuyến đi của CEO Facebook Mark Zuckerberg trong những năm gần đây tới Trung Hoa đại lục, mặc dù gặp nhiều chỉ trích. Còn Google đã buộc phải lùi lại kế hoạch xây dựng một phiên bản “công cụ tìm kiếm” của mình tại Trung Quốc vào năm 2018 sau khi dư luận sự phẫn nộ vì công cụ này nghi có sự hỗ trợ kiểm duyệt chính phủ Trung Quốc.

Nhiều công ty công nghệ giờ đây có thể đang tính đến một lối thoát, với các nhà phân tích chỉ ra Singapore là một trong những lựa chọn thay thế chính nếu họ buộc phải rời khỏi Hồng Kông. Nhiều công ty công nghệ đã có sự hiện diện ở Singapore, mặc dù quốc gia Đông Nam Á này chưa thực sự tự do ngôn luận.”Nếu nghĩ, Hồng Kông là một trung tâm dành cho bạn, hoặc đó là “bến cảng an toàn” về luật pháp…thì đó là một thách thức đối với bạn,” Kennedy nói. “Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu mọi công ty Mỹ ở Hồng Kông đang xem xét các lựa chọn mới về nhân sự và địa điểm mới của họ tại một quốc gia khác”. Ông nhấn mạnh.

Hồng Kông vẫn đang là “biểu tượng” kinh tế của khu vực, nó chưa hoàn toàn bị tác động bởi “Vạn lý tường lửa” trên toàn bộ các lĩnh vực. Tuy nhiên, các công ty vẫn sẽ cảnh giác.

Sharron Fast, phó giám đốc báo chí chương trình sau đại học (Đại học Hồng Kông) cho biết: “Ngay cả các luật sư Hồng Kông cũng không thể đưa ra lời khuyên hoặc hướng dẫn rõ ràng về hành động gì sẽ vi phạm luật an ninh mới. Các điều khoản được xây dựng rộng rãi đến mức họ khó có khả năng để hiểu, ngay cả những hành vi “lành tính” như khẩu hiệu”.

“Kiểm duyệt đang đến, nếu tốc độ này được diễn ra nhanh một cách ngoạn mục như chúng tôi nghĩ thì mọi dự báo sẽ đến rất sớm”. Cô nói thêm.

Theo KDPT