Các loài động vật có vú ở biển có nguy cơ nhiễm Covid-19 cao hơn 12/11/2020

(KDTT) – Thông qua một quá trình được gọi là “lây truyền ngược từ động vật sang người”, các nhà khoa học cho rằng, đại dịch Covid-19 có thể chuyển từ người sang động vật có vú ở biển. Và điều đáng lo ngại nhất đó là việc không xử lý kịp nước thải cũng có thể là nguyên nhân làm lây lan Covid-19 cho chúng.

Nước thải được biết là một trong những nguyên nhân lây lan Covid-19. Trên thực tế, các thành phố trên khắp thế giới đang thử nghiệm nước thải để đánh giá mức độ bùng phát của Covid-19 tại địa phương.

Một con rái cá biển đang “thư giãn” trong khóm tảo ở Vịnh Monterey, California. Rái cá biển là một trong những loài động vật có vú sống ở biển tại nguy cơ nhiễm Covid-19 cao. (Ảnh: forbes).

Thông thường, nước thải sẽ được xử lý trước khi chảy vào đại dương để tiêu diệt vi sinh vật, như vi rút và vi khuẩn. Tuy nhiên, cũng có trường hợp nước thải chưa qua xử lý chảy vào đường nước, chẳng hạn như khi mưa lớn. Trong những tình huống này, các cơ sở xử lý nước thải có thể thải ra nước chưa được xử lý hoàn toàn. Và trong thời kỳ đại dịch vẫn đang phức tạp như hiện nay, việc này có thể khiến vi rút dễ dàng xâm nhập vào các môi trường sống ở biển.

Không giống như các sinh vật biển khác, các loài động vật có vú ở biển dễ bị nhiễm các loại bệnh của con người hơn do sự tiến hóa khá nhanh của chúng. Nói cách khác, con người có quan hệ họ hàng gần gũi với các loài động vật có vú ở biển hơn nhiều so với những loài khác trong đại dương. Sự tương đồng về gen giữa động vật biển có vú và con người khiến cho một tác nhân truyền nhiễm, như vi rút, có nhiều khả năng tìm thấy các điểm yếu chung.

Nước thải không được xử lý có thể mang theo vi rút gây ra Covid-19, xâm nhập vào các đường thủy nơi các động vật có vú ở biển có thể bị nhiễm bệnh. (Ảnh: Forbes)

Vì lý do tương tự, các nhà khoa học đang tích cực nghiên cứu loại vi rút gây ra Covid-19 có thể đến từ động vật có vú nào, trong khi lo ngại về những ‘bước nhảy’ truyền nhiễm trong tương lai giữa động vật hoang dã và con người cũng đang gia tăng.

Để hiểu được mức độ nhạy cảm của các loài động vật biển có vú – loài đặc biệt nguy cấp có thể bị lây nhiễm Covid-19 hay không, các nhà khoa học tại Đại học Dalhousie đã tìm kiếm thông qua dữ liệu di truyền để tìm ra các axit amin tạo nên protein mà vi rút sử dụng để bắt đầu quá trình lây nhiễm. Nếu không có sự kết hợp axit amin tốt, vi rút sẽ không thể lây nhiễm.

Mẹ và cá voi con Beluga. Cá voi Beluga là một trong những loài động vật có vú biển được dự đoán là dễ bị bị lây nhiễm Covid-19. (Ảnh: Forbes).

Dựa trên các mẫu axit amin này, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng ít nhất 15 loài động vật có vú ở biển dễ bị nhiễm vi rút. Trong số này, hơn một nửa đã có nguy cơ nhiễm trên toàn cầu.

Tiến sĩ Graham Dellaire, người đứng đầu nghiên cứu, giải thích: “Nhiều loài trong số này đang bị đe dọa hoặc cực kỳ nguy cấp. Trong quá khứ, những con vật này đã bị nhiễm các loại vi rút gây ra cả bệnh nhẹ cũng như tổn thương gan và phổi đe dọa đến tính mạng”.

Thật vậy, các trường hợp nhiễm Covid-19 đã được báo cáo ở các loài động vật có vú ở biển trước đại dịch Covid-19. Mặc dù không có ca nhiễm trùng nào do Covid-19 được ghi nhận ở động vật có vú ở biển cho đến nay, nhưng kết quả của nghiên cứu này cho thấy sự nhạy cảm chủ yếu của chúng đối với sự lây nhiễm của loại vi rút gây ra Covid-19.

Nhìn từ trên không của một nhà máy xử lý nước thải ở Kinh Châu, Trung Quốc. (Ảnh: Forbes).

Nghiên cứu đã xác định cụ thể nguy cơ nước thải không được xử lý ở Alaska gây ra cho các quần thể cá voi Beluga và rái cá biển dễ bị tổn thương, đồng thời xác định mối lo ngại rộng rãi đối với các loài động vật có vú sống ở vùng biển gần các quốc gia đang phát triển và không có cơ sở xử lý nước thải.

Saby Mathavaraja, đồng tác giả của nghiên cứu, giải thích: “Việc theo dõi các loài nhạy cảm ở những khu vực có nguy cơ cao này trên toàn thế giới sẽ thích hợp để bảo vệ động vật hoang dã trong và sau đại dịch. Các loài động vật có vú ở biển, giống như con người, là những sinh vật xã hội, điều này làm cho chúng dễ bị tổn thương tương tự khi có sự nhiễm trùng lây lan trong toàn bộ quần thể.

Bằng cách làm nổi bật những điểm dễ bị tổn thương này của các loài động vật có vú biển trước sự lây nhiễm của Covid-19, các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ định hình các quyết định chính sách liên quan đến quản lý nước thải trên toàn thế giới để giúp bảo vệ các loài động vật biển có nguy cơ có thể tiếp xúc với loại vi rút này.

THÚY HIỀN