10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật trong năm 2020 24/12/2020

(KDTT) – Top 10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật trong năm 2020 vừa được Câu lạc bộ Các nhà báo Khoa học và công nghệ Việt Nam tổ chức công bố với sự chứng kiến của đại diện Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt nam, Bộ Khoa học & Công nghệ cùng đông đảo các cá nhân, đơn vị có các công trình được bình chọn.

Đây là năm thứ 15 Câu lạc bộ Nhà báo Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức bình chọn và công bố 10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật trong năm. Cuộc bình chọn năm nay do 60 nhà báo viết về lĩnh vực KHCN ở gần 25 cơ quan truyền thông đại chúng của trung ương và địa phương thực hiện.

Nhà báo Hà Hồng, Chủ nhiệm CLB các nhà báo Khoa học và công nghệ Việt Nam cho biết: Đây là sự kiện thường niên của CLB các nhà báo Khoa học và công nghệ Việt Nam, hoạt động này nhằm chọn ra những công trình khoa học nổi bật nhất trong năm. Việc thẩm định, đánh giá bình chọn các sự kiện này được dựa trên cơ sở những đánh giá khách quan nhất từ phía những người làm báo chuyên theo dõi mảng KHCN cũng như của các nhà quản lý, các nhà khoa học.

Các tác giả có công trình được bình chon nhận Giấy chứng nhận từ Ban tổ chức.

Sau đây là danh sách 10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật năm 2020 do CLB các nhà báo Khoa học và Công nghệ Việt Nam bình chọn:

1.Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia.

Chương trình Chuyển đổi số quốc gia nhằm mục tiêu kép là vừa phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, vừa hình thành các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam có năng lực đi ra toàn cầu với một số chỉ số cơ bản cụ thể đến năm 2025 và 2030. Chương trình này đã được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký Quyết định số 749 với mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành quốc gia số.

2. Những nghiên cứu thành công về virus SARS-CoV-2: Nuôi cấy, phân lập virus SARS–Co-2 trong phòng thí nghiệm; Nghiên cứu, chế tạo bộ kít chẩn đoán virus SARS–CoV-2.

Ngày 7/2/2020, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương công bố việc nuôi cấy và phân lập thành công virus SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm. Thành công này tạo điều kiện cho việc xét nghiệm nhanh các trường hợp nhiễm và nghi nhiễm SARS-CoV-2. Đây là tiền đề quan trọng cho việc nghiên cứu và phát triển các bộ kít xét nghiệm, cũng như vắcxin phòng chống SARS-CoV-2 trong tương lai.

Cũng liên quan đến việc nghiên cứu virus SARS-CoV-2, ngày 5/3/2020, Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố kết quả nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm realtime RT PCR phát hiện SARS-CoV-2. Với công bố này, Việt Nam là một trong số ít quốc gia thành công trong việc nghiên cứu chế tạo bộ kít chẩn đoán SARS-CoV-2.

3. Xây dựng thành công công nghệ điều khiển bay và thu hồi khí cầu tầng bình lưu.

Đề tài VT-CN.04/17-20 thuộc Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia về công nghệ vũ trụ giai đoạn 2016-2020 “Nghiên cứu tiếp cận công nghệ sử dụng khinh khí cầu thả ở tầng bình lưu tích hợp công nghệ trạm thu phát thông tin để giám sát, dẫn đường, tìm kiếm cứu hộ và đo đạc thông số vật lý môi trường tầng khí quyển” do phó giáo sư, tiến sỹ Phạm Hồng Quang – Trung tâm Tin học và Tính toán thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ trì. Mục đích của đề tài là nghiên cứu chế tạo, thử nghiệm khinh khí cầu tầng bình lưu mang hệ thống thiết bị ứng dụng trong việc đo đạc thám không; truyền tin cảm biển môi trường, cảnh báo thiên tai; giám sát, dẫn đường cho các tàu đi biển xa, người hoặc phương tiện; chỉ báo vị trí khẩn tìm kiếm cứu hộ. Sau 03 năm nghiên cứu và thử nghiệm, các nhà khoa học có khả năng triển khai mạng lưới internet vạn vật (IoT) rộng khắp với giá thành rẻ phục vụ công tác cứu hộ, cứu nạn, giám sát hành trình tàu các xa bờ…mà không cần các thiết bị truyền dẫn thông qua vệ tinh đắt tiền và đòi hỏi năng lượng lớn.

4. Bàn giao bản thảo bộ Quốc sử Việt Nam.

Đây là sản phẩm của đề án “Nghiên cứu, biên soạn bộ Lịch sử Việt Nam” được thực hiện từ năm 2015, gồm 25 tập Thông sử và 5 tập Biên niên sự kiện lịch sử. Đề án được thực hiện bởi gần 300 nhà khoa học thuộc các cơ quan nghiên cứu và giảng dạy lịch sử trên cả nước, tại các viện nghiên cứu, các trường đại học, tập trung chủ yếu ở Hà Nội, Huế và Thành phố Hồ Chí Minh.

Sau khi được Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp nhận, các đề tài của đề án này sẽ được tiếp tục điều chỉnh bản thảo theo ý kiến chuyên gia và kết luận của Hội đồng khoa học, đối chiếu giữa các tập chính sử, biên niên để bảo đảm chất lượng biên soạn, tính thống nhất của bộ Quốc sử trước khi đưa vào biên tập xuất bản.

5. Viettel thực hiện cuộc gọi 5G đầu tiên trên thiết bị tự sản xuất.

Ngày 17/1/2020, với sự chứng kiến của Bộ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông và Bộ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ, Tập đoàn Viettel đã thực hiện cuộc gọi video đầu tiên sử dụng đường truyền dẫn dữ liệu kết nối 5G trên thiết bị thu phát sóng gNodeB do Viettel nghiên cứu và sản xuất, bao gồm cả phần cứng và phần mềm. Như vậy cùng với 5 công ty đã sản xuất thành công các thiết bị mạng cho 5G bao gồm: Ericsson, Nokia, Huawei, Samsung và ZTE thì Viettel đã trở thành nhà cung cấp thứ 6 trên thế giới sản xuất thiết bị này. Đồng thời Viettel cũng là đơn vị duy nhất vừa là nhà khai thác viễn thông vừa có khả năng sản xuất các thiết bị mạng.

6. Ứng dụng Bluezone được triển khai rộng rãi.

Được ra mắt vào ngày 18/04/2020 với mục đích bảo vệ cộng đồng và phòng chống dịch Covid – 19, ứng dụng Bleu zone là giải pháp ứng dụng công nghệ định vị bluetooth năng lượng thấp BLE. Khi các điện thoại thông minh cùng cài ứng dụng này thì chúng tự phát hiện nhau trong khoảng cách 2m và tự ghi nhớ. Nếu người cài ứng dụng là F0 tức dương tính với SARS-CoV-2 thì khi đó dữ liệu được lưu lại, cơ quan y tế có thể xác định được các F1 tiếp xúc gần với F0 và hệ thống sẽ cảnh báo cho người dùng nguy cơ lây nhiễm. Tính đến tháng 11/2020, ứng dụng này đã có 23 triệu lượt người Việt Nam cài đặt và sử dụng để phát hiện và phong chống lây nhiễm virut SARS-CoV-2.

7. Hoàn thành kè bảo vệ hồ Hoàn Kiếm bằng công nghệ bê-tông cốt phi kim thành mỏng, khối rỗng liên kết module.

Đây là công nghệ do công ty Cổ phần Khoa học Công nghệ Việt Nam (Busadco) sử dụng trong việc thi công kè hồ Hoàn Kiếm. Được biết đây là công nghệ được sử dụng trong cụm công trình “Xây dựng đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị nông thôn bảo vệ môi trường phòng chống thiên tai và ứng phó với biển đổi khí hậu”. Theo ông Hoàng Đức Thảo, Tổng giám đốc Busadco, đồng thời cũng là tác giả của công nghệ này thì đây là cụm công trình đã đạt giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học công nghệ đợt 5 năm 2016.

8. Các nhà khoa học Việt Nam tham gia một thí nghiệm được công bố trên tạp chí Nature.

Lần đầu tiên, các nhà vật lý Việt Nam được tham gia đồng tác giả công bố một công trình mang tính đột phá trên tạp chí Nature – một tâp san khoa học đa nghành có uy tín lâu năm trên phạm vi toàn cầu. Đó là thí nghiệm quốc tế T2K với bài báo khoa học “Ràng buộc tham số pha vi phạm đối xứng vật chất – phản vật chất trong dao động neutrino” đăng trên Nature ngày 16/4/2020. Thí nghiệm này được thực hiện tại Nhật Bản với sự hợp tác quốc tế của khoảng 600 nhà vật lý và kỹ sư với hơn 60 tổ chức nghiên cứu đến từ 12 quốc gia trên thế giới.

9. Phẫu thuật tách rời thành công cặp song sinh dính liền vùng chậu.

Ngày 15/7/2020, sau 12 giờ phẫu thuật, gần 100 bác sỹ, nhân viên y tế từ các bệnh viện hàng đầu tại Thành phố Hồ Chí Minh đã phối hợp phẫu thuật tách rời thành công cặp song sinh dính liền vùng chậu cực kỳ hiếm gặp trên thế giới. Ca phẫu thuật đã thể hiện trình độ chuyên môn cao của các bác sỹ và sự tiến bộ vượt bậc của nền y học Việt Nam.

10. PGS.TS Đỗ Văn Mạnh nhận Giải thưởng Sáng tạo châu Á 2020.

Phó giáo sư, tiến sỹ Đỗ Văn Mạnh, công tác tại Viện Công nghệ Môi trường (thuộc Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam) vừa được Quỹ Toàn cầu Hitachi trao chứng nhận Giải nhất Sáng tạo châu Á 2020.

Với các công trình nghiên cứu phát triển ứng dụng khí sinh học tiến tiến để tận dụng bùn thải từ các nhà máy bia và nhà máy mía đường để sản xuất điện và phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp sạch, góp phần bảo vệ môi trường bền vững ở khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ, Phó giáo sư, tiến sỹ Đỗ Văn Mạnh được Quỹ Toàn cầu Hitachi đánh giá cao và nhất trí trao giải nhất Sáng tạo Châu Á 2020 năm nay.

TRƯỜNG MINH